مين ايلدن بري تورك سؤزلري

مين ايلدن بری تورك سؤزلری

محمود كاشغرلی – اسماعيل هادی

924 ايل بوندان اؤنجه كاشغرلي محمود « ديوان لغات الترك » آدلي قاموسونو آلميشدي. آتاسي بارسيقان شهريندن اولان «دوغو توركستان» نين وقتيله مركزي اولان بالا ساغون و كاشغر شهرلرينده هابئله او گونون اسلام خلافت مركزي اولان باغداد دا تحصيل آلميش، محمود هم عرب هم تورك ديللريله درين تانيش ايكن، بوتون تورك ائل – اوبالاريني گزيب، آغيزلارداكي سؤزلري گوجلو ذهني داغارجيغينا دولدوردوقدان سونذا اونلاري الك قلبير ائديب، عرب نحوی ایله توتوشدوراراق اؤلمز اثری، نوعی یؤندن ایلک دیلچیلیک، انسلنشناسلیق، فلکولوریک خزینه سی اولان «دیوان لغات الترک» (دیوانی) یاراتمیشدیر. او تورکلرین یالنیز دیلی دئییل، فرنگی، فولکلوری، دبلری، آغی لار و یاشاییش طرزلری… ایله ده درین تانیش اولدوغو اوچون کیتابیندا بونلاری سرگیله میشدیر. بوندان علاوه تورکلرین 22 ائلینین یاشادیقلاری یئرلرینین جغرافی خریطه سینیده چکمیشدی.

عرب و اسلام دونیاسینا تورک ائلی و دیلینی تانیتماق و تورکجه نی اؤیرتمک اوچون یازیلمیش بو تایسیز قاموس، قیرامئر باخیمیندان بوگونون یئنی دیلچیلیک و یئنی قیرامئر یازما شیوه سی (نیعام چامسکی نین مکتبی) ایله یاناشی گئدیر، چیگین-چیگینه دورور. چونکی دیوان اؤنجه دن اورتایا آتیلمیش قیرامئر اؤلچولری و دستورلاریندان چوخ، خلقین دیلی و سؤیله نیش لرینه دایانیر، هر بیر سؤز ایشلندیگی سؤیلم و آغیزدا سؤیلندیگی جومله و دئییم لرین اؤرنک لریله یاناشی گلیر…