روباه و زاغ همان قارقا و تولکو!!

روباه و زاغ همان قارقا و تولکو!!

ماجرای شعر ترکی و آموزنده «روباه و کلاغ» و تبدیل آن به شعری بی محتوا و کودکانه در کتاب فارسی دوم دبستان داستان «روباه و کلاغ» از شاهکارهای ادبی «میرزا علی اکبر صابر» یکی از مفاخر آذربايجان در کتاب معروف «هوپ هوپ نامه» است که در کتاب فارسی دوم دبستان با ترجمه حبیب یغمایی بدون اشاره به نام شاعر به چاپ رسیده است!
«هوپ هوپ نامه» مجموعه ای است طنزآمیز و دربرگيرنده شعرها و قطعات با مضامين مردمي و انقلابي كه سراينده نامور آن با بهره گيري از طنز خلاق خود در جريان انقلاب مشروطيت در باره مسائل گوناگون كه مي توانست براي انقلاب مطرح و مفید باشد سروده است.
ميرزا علي اكبر صابر طاهر زاده در سال ۱۸۶۲ در شماخي (آذربايجان) و در خانواده اي متوسط و مذهبي به دنيا آمد. او معتقد به تأثير شعر در بيداري اذهان مردم و آگاه كردن آن ها از وضعیت موجودشان بود. میرزا علی اکبر صابر به خاطر نوشتن شعر علیه رژیم وقت و افشای عوامفریبی آن ها زبانش بریده شد. و چون کتابش بعد از بریده شدن زبانش تمام و چاپ شد نام کتاب را «هوپ هوپ نامه» گزید؛ زیرا همان طور که در فارسی برای ساکت کردن شخصی سیس می گویند در ترکی هم «هوپ» می گویند!
سراینده واقعی «روباه و زاغ» کیست؟
کتاب های درسی دوره دبستان بدون اسم بردن از شاعر و پديدآورنده ي اين اثر، اين شعر را به نام «حبيب يغمايي» در كتاب درسي به چاپ رسانده اند!
در مورد سراینده واقعی شعر «روباه و زاغ» چند نظر وجود دارد:
• شاعر فرانسوی قرن هفدهم ، ژان دو لافونتن
• يکي از داستان‌هاي کتاب حکایت های ازوپ است
• اين شعر از شاعری روسی به نام «ايوان آندريويچ گريلوف» مي باشد که حدودا در سال 1844 م فوت کرده است.
اين شعر را براي اولين بار «ميرزا علي اکبر صابر» شاعر آذربايجاني دوره مشروطه و صاحب کتاب «هوپ هوپ نامه» به ترکي آذربايجاني ترجمه و به نظم درآورده است.
«صابر» همان شاعري است که شعرهايش در مجله «ملانصرالدين» چاپ مي شد و «نسيم شمال» به محض چاپ شعرهايش آن را به فارسي (البته بدون ذکر مأخذ) ترجمه مي کرد.
در اين خصوص مي توان به کتاب از «صبا تا نيما» مراجعه کرد.
ترجمه فارسي اين اثر از روي مضمون ترجمه ترکي «صابر» و مربوط به زمان هاي اخير است و این شعر انقلابی و آموزنده بدون اشاره به نام شاعر به شعری بی محتوا تبدیل شده و به عنوان شعری کودکانه به نام حبیب یغمایی چاپ رسیده است!

قارغا و تولکو

پئندیر آغزیندا بیر قارا قارغا
اوچاراق قوندو بیر اوجا بوداغا

تولکو گؤرجک یاواش – یاواش گلدی
اندیریب باش ادبله چؤمبلدی

بیر زامان حسرت ایله قارغا ساری
آلتدان – آلتدان ماریتدی باش یوخاری

دئدی: «احسن سنه، آ قارغا آغا!
نه نزاکتله قونموسان بوداغا!

بزه دین سن بوگون بیزیم چمنی
شاد قیلدین بو گلمه یینله منی

نه گؤزه لسن، نه خوش لقاسن سن
یئری وار سؤیله سم – هماسن سن

توکلریندیر ایپک کیمی پارلاق
بد نظردن وجودون اولسون ایراق!

بو یقین دیر کی، وار سئویملی سسین
اوخو، وئرسین منه صفا نفسین!»

بؤیله سؤزدن فرحله نیب قارغا
آغزینی آچدی تا کی، ائتسین – غا

«غا» ائده رکن هنوز بیرجه کره
پئندیری دیمدیییندن ائندی یئره

تولکو فوراً هواده قاپدی یئدی
قارغایا طعنه ایله بؤیله دئدی:

«اولماسایدی جهاندا سارساقلار
آج قالاردی یقین کی، یالتاقلار»!

ترجمه فارسی شعر انقلابی و آموزنده «روباه و کلاغ»

کلاغی که پنیری در دهان داشت
پروازکنان بر روی شاخه ای بلند نشست

وقتی روباه [کلاغ را] دید بلافاصله آرام آرام آمد
سرش را پایین انداخت و با ادب و نزاکت نشست

مدتی با حسرت به سمت کلاغ
از آن زیر سرش رو به بالا دزدکی به کلاغ زل زد

گفت: آفرین به تو ای آقا کلاغ
چقدر با نزاکت روی شاخه نشسته ای!

تو امروز این چمن ما را آراسته کردی
با این آمدنت من را شاد کردی

تو چقدر خوشگل هستی، چقدر خوش لقا هستی!
جا دارد که بگویم تو هما هستی!

موهایت مثل ابریشم و حریر می درخشد
وجودت از بدنظر دور باد!

این یقینی است که تو صدایی دوست داشتنی داری
بخوان تا نفست به من صفا بدهد!

از این حرف ها در حالی که کلاغ به خودش می بالید
دهانش را باز کرد تا بکند «غا»

هنوز یک بار «غا» کرده بود
که پنیرش از منقار افتاد

فورا روباه [پنیر را] در هوا قاپید و خورد
و به کلاغ با طعنه این گونه گفت:

«در جهان اگر آدم های خودشیفته نفهم نبود
یقینا چاپلوسان گرسنه می ماندند!»