ارسباران در گذر حماسه و تاریخ

ارسباران در گذر حماسه و تاریخ

محمد حافظ زاده

در نظر محقق، لاشه هر سنگی، بخصوص یک عدد خشت بزرگ به کار رفته مثلا در قلعه «جمهور» (بابک) یا «آغجه قالا» و…، هر آینه از یک کتاب تاریخ و یا جغرافیای مربوط به منطقه کهن «قره داغ» (ارسباران)، گویاتر است، زیرا قطعا آن خشت، عبور و مرور، جنگ ها و تجمع عظیم رجال نامی و سرداران جانباز، و نیز تمدن اقوام گوناگون، تبادل فرهنگ های مختلف و… را در طول چندین هزار ساله تاریخ دیده و آن جریانات تلخ و شیرین را تماشا کرده است و طبیعی است که لااقل، اهل غبرت و بصیرت، درس هایی که از آن موجود بی زبان جامد میگیرند، شاید از یک اثر تاریخی مکتوب نگیرند.

آری، مصالح و خشت های همه چیز نمای قلعه ها، حصارها، کاروانسرا ها و سایر بناهای قره داغ، تاریخ این سرزمین است و روح تاریخ در اثر نقوش انگشت های خشت مال پیرمرد و پیرزن، هنوز هم در اکثر خشت های پیر قلعه ها، نمایانگر واقعیت های روزگاران گذشته است که ما نمونه هایی از آن را در قلعه ها، بخصوص در مجموعه تاسیسات تاریخی- فرهنگی روستای کهن و چندین هزار ساله «کوردشت»، «سغسن دیل» (سکین دیل) و … مشاهده میکنیم. این تاریخ گویا به ما میگوید که چه سان مردم بی نوا، اجداد ما و قهرمانان این دیار، با دست های پرتوان و با غیرت خود، کیسه کیسه، و حتی با مشت های خود، خاک خشت ها را تهیه کرده و با آب ممزوج نموده و آنها را در قالب گرفته و با مهارت کامل ساخته و سپس در کوره های گرم آن روزگاران پخته اند. و سپس بر سینه مردان پیر و جوان و زنان مرد غیرت، ده ها و صدها متر، از کمر کوه بالا برده و به دیوار و بارو تبدیل نموده اند تا بتوانند در طول هزاران سال از یورشهای متجاوزان و لشکریان بیگانه جلوگیری کنند…